Warianty imienia i nazwiska

bd

Działalność samorządowa

Od lat 80. XIX w. zaangażowany w działalność samorządową; 7.06.1887 zgromadzenie wyborców powołało go (387 głosów na 649 głosujących) do 60-osobowego Miejskiego Komitetu Wyborczego; od 1891 wchodził, na zasadzie kooptacji, do komisji wodociągowej Rady Miejskiej; mandat radziecki piastował od 1902 z koła I (inteligencja);
22.05.1902 uzyskał go (1338 głosów na 2470 głosujących, dziewiąte z 24 miejsc) z listy konserwatywnej); 4.05.1905 ustąpił z Rady w wyniku przewidzianego statutem losowania radnych, ustępujących w połowie kadencji z Rady wybranej w 1902; 26.05.1905 został ponownie wybrany (1239 głosów na 2440 głosujących, ósme z dwunastu miejsc) na sześcioletnią kadencję także z listy konserwatywnej; podczas wyborów uzupełniających 5.04.1911 wybrany ponownie z koła I (inteligencja): uzyskał wówczas największe poparcie (2859 głosów na 3756 głosów ważnych, ósme z dziesięciu), prawdopodobnie dzięki faktowi, że jego kandydaturę umieszczono na trzech konkurujących ze sobą listach wystawionych w tej kurii: Polskiego Stronnictwa Demokratycznego, Związku Ekonomicznego Urzędników i Komitetu Mieszczańskiego; w Radzie zasiadał w klubie mieszczańskim; ponieważ od 1914 nie przeprowadzano wyborów uzupełniających wchodził w skład RM także po odzyskaniu niepodległości; w Radzie pracował w sekcji ekonomicznej (1902-1908) oraz komisjach: wodociągowej (1902-1908), kanałów wodnych spławnych (1902-1908), inwestycyjnej (1902-1905), gazowo-elektrycznej (1905-1908), inwestycyjnej (1905-1908), rekursowej dla spraw budowlanych (1902-1911), rozszerzenia granic miasta Krakowa (1904-1911), dla popierania przemysłu fabrycznego i rękodzielniczego w Krakowie i okolicy (1911-1914), budżetowej i dla nadzoru zakładów sanitarnych; od 9.10.1902 delegat Rady do rady nadzorczej Spółki Tramwajowej; od 4.05.1905 członek Wielkiego Wydziału Kasy Oszczędności m. Krakowa z ramienia RM; od 29.12.1911 przewodniczący zarządu Towarzystwa Budowy Mniejszych Mieszkań; od 19.07.1917 członek Miejskiej Rady Gospodarczej, utworzonej w celu organizowania akcji pomocy mieszkańcom dotkniętym niedostatkiem z powodu stanu wojennego; członek komisji wyborczej z ramienia Rady podczas wyborów uzupełniających 24.05.1905 w Kole IIb (mała własność); z ramienia krakowskiej RM sygnatariusz aktu połączenia Krakowa i Podgórza (7.06.1913); od 9.06.1905 wiceprezydent Krakowa (wybierany na to stanowisko także: 4.06.1908 (61:68); 12.07.1911 (38:72); 9.07.1914 (77 na 80 głosujących, 3 kartki białe) i, po złożonej rezygnacji, 27 VII 1916 („wśród oklasków jednogłośnie”); jako wiceprezydentowi podlegały mu kwestie związane z finansami miejskimi oraz przedsiębiorstwa miejskie: wodociągi, gazownia i komunikacja; w 1926 z racji wieku p.o. prezydent Krakowa, do czasu wyboru K. Rollego.

Data, miejsce urodzenia i śmierci; miejsce pochówku

20 XI 1850, Chrowice pow. Kraków

23 III 1929, Kraków

Cmentarz żydowski w Krakowie przy ul. Miodowej.

Data przybycia do Krakowa; adresy zamieszkania; wpis do księgi miejskiej

bd

Zwierzyniecka 27 (1850-1929)

bd

Wykształcenie; zawód; zajęcie

Absolwent Instytutu Technicznego w Krakowie, słuchacz Ingenieur Schule w Wiedniu, absolwent politechniki w Wiedniu (1867-1869).

Zawód wyuczony, inżynier, budowniczy.

Pracownik państwowej służby budowlanej w starostwie w Tarnowie, starostwie i namiestnictwie we Lwowie oraz starostwie w Krakowie (od 1881); kierownik oddziału technicznego starostwa krakowskiego (1883-1817), gdzie awansował na radcę budownictwa i radcę dworu; przy jego współudziale powstały prawie wszystkie ważniejsze budowle użyteczności publicznej w Krakowie na przełomie XIX i XX w.

Orientacja i aktywność polityczna; aktywność społeczna

Asymilator związany z polskimi dążeniami niepodległościowymi; w okresie gimnazjalnym popierał powstanie styczniowe (pracował przy produkcji amunicji); działacz Polskiego Stronnictwa Demokratycznego; poseł na Sejm Krajowy (1907-1914) z Izby Handlowej [Przemysłowo-Handlowej] w Krakowie; w Sejmie zgłosił akces do klubu tzw. demokratów bezprzymiotnikowych; pracował m.in. w komisjach: przemysłowej, wodnej, sanitarnej, gminnej i reformy wyborczej; sygnatariusz odezwy Żydów w sierpniu 1914, popierającej polskie dążenia niepodległościowe; po wybuchu I wojny światowej członek NKN; sygnatariusz oświadczenia Żydów galicyjskich (1915), podkreślającego, że wyzwolenie ziem polskich spod panowania rosyjskiego jest jedyną drogą do sprawiedliwego i pomyślnego rozwiązania kwestii żydowskiej w Polsce, gdyż jest ona integralną „częścią kwestii polskiej”; 15.12.1918 uczestnik zjazdu asymilatorów w Warszawie; od 12.05.1919 członek Rady Naczelnej Zjednoczenia Polaków Wyznania Mojżeszowego Wszystkich Ziem Polskich; w lipcu 1922 członek-założyciel Unii Narodowo-Państwowej.

Współzałożyciel (20.06.1910) Towarzystwa Przyjaciół Pokoju; członek Komitetu Fundacji bar. Hirscha w Krakowie (1896); od grudnia 1914 członek Centralnego Komitetu Opieki nad Żydowskimi Sierotami Wojennymi; od 3.04.1918 prezydent Centralnego Komitetu Krajowego Opieki nad Sierotami Żydowskimi; we wrześniu 1918 członek komitetu Żydowskiego Dnia Ofiarnego, gromadzącego fundusze na akcję pomocy dla Żydów palestyńskich; od 9 XI 1918 członek prezydium Zjednoczonego Komitetu Żydowskiego dla Ochrony Ludności Żydowskiej; od 31.12.1918 przewodniczący komitetu pomocy dla dzieci-uchodźców z Galicji Wschodniej, przekształconego następnie w Komitet Sierot Żydowskich; współinicjator (1920) założenia Stowarzyszenia Zapomogowego Żydów, niedoszłego do skutku na skutek sprzeciwu Namiestnictwa; od 3.03.1920 wiceprzewodniczący Komitetu Pomocy dla Ofiar Pogromów na Ukrainie i w tym charakterze współautor apelów o pomoc Żydom na Ukrainie (luty i grudzień 1920); 23.12.1921 wybrany do nowo powstałego Komitetu Obywatelskiego dla Niesienia Pomocy Akademikom Żydowskim MZiS; od 13 VI 1922 członek Stowarzyszenia „Solidarność”, krakowskiego oddziału Związku Stowarzyszeń Humanitarnych „B’nei B’rith”; w maju 1924 członek komisji wyborczej Żydowskiego Komitetu Obywatelskiego przy wyborach kahalnych; od lat 80. XIX w. bezinteresowny doradca Gminy Żydowskiej w jej przedsięwzięciach budowlanych, m.in. przy budowie gmachu gminy wyznaniowej, przebudowie szpitala żydowskiego, odnowieniu Starej Synagogi i świątyni postępowej [Templu], budowie nowego cmentarza itd.

Orientacja religijna; funkcje w gminie

postępowy

bd

Rodzina; koligacje rodzinne

Rodzice: bd

Rodzeństwo: bd

Żona: Celina z d. Kreutzer (2.02.1854, Tarnów – 25.02.1925, Kraków), działaczka wielu organizacji filantropijnych, m.in. członkini komitetu utrzymującego bezpłatną kuchnię (15.11.1887 – 15.031888) dla ubogich dzieci ze szkół kazimierskich; sygnatariuszka apelu  (15.07.1920) o wsparcie wysiłku wojennego Polski przez kobiety żydowskie; od 23.12.1921 członkini nowo powstałego Komitetu Obywatelskiego dla Niesienia Pomocy Akademikom Żydowskim MZiŚ; dla jej upamiętnienia prezydium miasta zamiast wieńca na trumnę złożyło 500 zł z przeznaczeniem 250 zł na bursę żydowską i 250 zł na kolonie wakacyjne żydowskie.

Dzieci: Romuald (zm. 1880, Lwów), Hugo (zm. 1880, Lwów), Elza (1882-1957), Zenon Daniel (25.10.1883, Kraków – 1961)

Koligacje rodzinne: bd

Varia

W uznaniu bezinteresownej pracy na rzecz społeczności żydowskiej i dla uczczenia dwudziestolecia jego wiceprezydentury Krakowa rada Gminy Wyznaniowej uchwaliła 23.06.1925 ustanowienie dwóch stypendiów á 250 zł przyznawanych co roku dla słuchacza UJ i ucznia Talmud Tory. Według wspomnienia pośmiertnego zamieszczonego na łamach organu „B’nei-B’rith”: „cieszył się niepodzielnym poważaniem wszystkich odłamów ludności bez różnicy wyznania. Niedościgniony wzór pracy i wytrwałości, charakter czysty, człowiek na wskroś dobry w najlepszym tego słowa znaczeniu, uczynny i sprawiedliwy na wysokim swoim stanowisku. Dla żydostwa żywe miał serce”.

Źródła

Publikowane:

„Czas” 1887: nr 280 s. 2; 1902: 117WP s. 1; „NR” 1887: 130 s. 2; 1905: 104 s. 2; 119 s. 2, 122 s. 3; 165 s. 3; NR 1908: 166 s. 2; 1908: 166 s. 2, 259 s. 1; NR 1911: 122 s. 3; NR 1911: 122 s. 3, 157 s. 1; „DR” 1891: s. 8; 1893: s. 120; 1902: s. 139, 140, 167, 171; 1904: s. 105; 1905: s. 65, 70, 83, 84; 1908: s. 98, 112, 133; 1911: 103, 164, 249; 1914: s. 102; 1913: s. 99; 1916: s. 101; 1917: nr 7, s. 80; 1918: s. 119, 151; 1923: s. 7-9; „Polen” 1915: 9 s. 1-2; „B’nei B’rith”: 1929: 4 s. 30 PSB; PSJ; Krakowianie…, s. 92-95; Żydzi…; Kraków między;

Archiwalne:

ANKr: StGKr-1133; KZ 1929/160; Spis21.

Materiał ikonograficzny

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Michał Ichnowski, Karykatury Józefa Sarego i doktora A. Grossa, z wyborów parlamentarnych na Kazimierzu 17 maja 1907 (ANKr)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Uroczystość na dziedzińcu koszar Straży Pożarnej, na zdjęciu widoczny Józef Sare (na lewo od prezydenta Leo). Fot. W. Lis, 06.05.1907 (MHK-Fs983/IX)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Poświęcenie świetlicy dla robotników elektrowni miejskiej, na zdjęciu widoczny Józef Sare (pośrodku w pierwszym rzędzie), 29.07.1925 (MHK-Fs1582/IX)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Jubileusz 42-lecia pracy E. Paleczka i J. Buckiego. Wśród zebranych Józef Sare. Autor fot. nieznany, 14.11.1926 (MHK-Fs4043/IX)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Uroczystość związana z pomnikiem Kościuszki na dziedzińcu koszar Straży Pożarnej, na zdjęciu widoczny Józef Sare (w pierwszym rzędzie, czwarty od prawej). Fot. Edward Pierzchalski, około 1921 r. (MHK-Fs5036/IX)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Otwarcie linii tramwajowej nr 6, na zdjęciu widoczny Józef Sare. Fot. Agencja Fotograficzna „Światowid”, 1925 r. (MHK-Fs5176/IX)